Bir Ayaklanma Analizi: ABD’de Kongre Baskını

Bir ayaklanma nasıl başlar? Ne koşullarda yasal, veyahut da yasa dışı sayılır? Devlet, polis ve siyasiler farklı ayaklanmalara nasıl ve neye göre farklı tepkiler gösterir?

Geçtiğimiz günlerde Amerika Birleşik Devletleri’nde Washington D.C.’de gerçekleştirilen Kongre Binası önündeki eylemler tüm dünyada yankı yarattı. Kendilerini Trump destekçisi olarak nitelendiren bir grup eylemci yakın zamanda ABD’de gerçekleştirilmiş seçimlerde aday Joe Biden’ın başkan olarak seçilmesinin ardından sonuçlarda dolandırıcılık olduğu iddiası ile tepki amaçlı Kongre Binası’nı bastılar.[1] Federal devletin kalbine yapılan bu baskın ABD’de ve tüm dünyada pek çok açıdan büyük bir şok etkisi yarattı. Bu şokun birinci nedeni, demokrasinin dünyadaki baş savunucusu olarak bilinen Amerika gibi bir ülkede beklenmedik bir şekilde kendi vatandaşları tarafından ‘demokrasiye darbe’[2] olarak görülebilecek şiddet içerikli bir eylemin düzenlenmiş olmasıydı. Bu hadisenin bu kadar etki yaratmasındaki ikinci ve belki de en önemli neden ise, bir siyasi olarak Donald Trump’ın eylemdeki rolü idi. Gerek Trump’ın sosyal medyada yapmış olduğu paylaşımlarda, gerekse ayaklanma öncesinde yapılan Trump destek mitinginde sarf edilen sözler ışığında Trump’ın bu eylemcileri teşvik ettiği ve destek sağladığı imajının oluşması eylemin ertesinde sorumlu kişi olarak tüm parmakları Trump’ın üstüne doğrulttu.

Peki, Donald Trump için bu Kongre ayaklanması ile yine birkaç ay önce Amerika’da başlamış olan ‘Black Lives Matter’ (Siyahi Hayatlar Önemlidir) hareketi arasında ne gibi farklar vardı?  

Bundan daha sadece birkaç ay öncesinde Amerika’da George Floyd’un ölümünün son damla olarak tetiklediği, ABD içerisindeki ırkçılık ve siyahilere karşı polis şiddetine dikkat çekmek amacıyla düzenlenen ‘Black Lives Matter’ (BLM) eylemleri Trump başkanlığı döneminde çok farklı karşılanmıştı. 6 Ocak 2021 Kongre baskınını “iyi vatanseverler”  tarafından gerçekleştirilmiş bir “hak arayışı” olarak adlandıran Trump; önceden 2020 yazında BLM eylemlerini “kızgın bir mafya” ve “çapulcular” tarafından gerçekleştirilen bir ayaklanma, hatta “terörizm” unsuru olarak nitelendirmişti.[3] Bunun yanında BLM protestolarına bir “nefret sembolü” olarak "yağma yapmak ve binalara zarar vermek" suçlamalarında bulunmuş[4] ve protestoların dinmemesi durumunda ulusal orduyu devreye sokmak ile tehdit etmişti.[5]

Oysa ki 6 Ocak’taki Kongre baskınında Trump destekçilerinin bu kadar üst düzeyde korunması gerekilen bir devlet binasına böylesine kolaylıkla girebilmiş olmaları, binada bomba tehlikesi üzerine korku dolu anların yaşanması ve 4 kişinin de olaylar esnasında can vermiş olmaları Trump’ın bahsettiği ‘yağmalamanın’, ‘zararın’, ‘terörizmin’ ta kendisi değildi de neydi?

İşte bu yaşananlarla beraber iki ayaklanma arasındaki tutarsızlıklar ve siyasilerin bir eylemi etkilemekte oynadıkları rol de bir kez daha kanıtlanmış oldu. Fakat en önemlisi, bu olaylarda bahsedilen ABD’deki ‘demokrasiye darbe’ gerçeğine bambaşka boyutların eklenmesi oldu. ‘Demokrasiye darbe’ sadece birtakım insanın seçim sonucunu beğenmemeleri üzerine şımarıkça başlattıkları şiddet içerikli bir ayaklanmadan ibaret değildi. ‘Demokrasiye darbe’ bu gibi bir olayı en başından hayata geçirebilen tüm ince detaylardaydı…

‘Demokrasiye darbe’ bir eylemin hayata geçirilmesinin de, neler başarabileceğinin de, ortadan kaldırılmasının da bir siyasinin iki dudağının arasından çıkacak olana bağlı olmasındaydı…

‘Demokrasiye darbe’ bu olay ertesinde “Eğer böylesine bir baskını siyahiler yapmış olsaydı, onlara verilen tepki çok daha farklı olurdu”[6] dedirten, ırkçı ve ayrımcı sistemin günümüzde hala var olmaya devam edişinin acı gerçekleri ardında saklıydı…

Son olarak, ABD için ‘demokrasiye darbe’, bu olaydan sonra artık tüm dünya ülkelerine “Vay be, bize demokrasi öğretmeye çalışanın bile başına bunlar geldiyse…” dedirtebilmekti…