Bir Tutam Yaşam

Bu haftaki Bir Tutam Yaşam dizimizin sahibi ta uzaklarda, Avustralya’da yaşamış birisi. Yıllar önce o ülkeye yaptιğιm ziyarette tanιşmıştιk. Ama istedim ki siz okurlarla bu kez Euro Genç TV Web sitesinde tekrar buluşturayιm onu. Çok daha geniş kitlelere ulaşabilme adιna. Çünkü o değerini bilemediğimiz uzaktaki değerlerimizden birisi. Kültürümüze, kimliğimize damga vurabilecek nitelikte birisi idi. Eğer o kahrolasι duyarsιzlιğιmιz olmasaydι belki de damgasιnι vuracaktι da. Şimdi o artık aramızda yok. Ama belki ileride Kıbrıs Türk edebiyatına 40lı yıllarda kazandırdığı yapıtları tekrar derlenip yayımlanır.

CAVİT DEDE
Artık demir almak günü gelmişse zamandan,
Meçhule giden bir gemi kalkar bu limandan.

Yaş otuz beş, yolun yarısı eder.
Dante gibi ortasındayız ömrün.
Delikanlı çağımızdaki cevher,
Yalvarmak, yakarmak nafile bugün,
Gözünün yaşına bakmadan gider.

Yukarıdaki ölümsüz mısraların şairleri Yahya Kemal Beyatlı ve Cahit Sıtkı Tarancı. Her ikisi de cağdaş Türk şiirinin yaratıcılarından. Diyeceksiniz ki bunun yukarıdaki başlıkla ne ilgisi var? Anlatayım.
2005 yılının Aralık ayında üç haftalık bir ziyaret için Avustralya’ya gitmiştim. Orada herkesin kendisine Cavit Dede dediği çok sevimli, çok değerli yaşlı bir Kıbrıslıtürk ile karşılastım. Cavit Dede bir şair. İlginç tarafı henüz çok gençken yukarıdaki ünlü şairlerle Istanbul meyhanelerinde çok tatlı anıları olmuş. Zaman zaman buluşmuşlar ve onlara şiirlerini okuyup fikir almış.

78 yaşında, feleğin çemberinden geçmiş, yıllar onu oldukca yıpratmış ve ikinci tutkusu içki sağlığına cok pahalıya mal olmuş Cavit Dedenin. Şu an boğazından hiçbir yiyecek geçemiyor. Gün zarfinda besleyici sıvılarla yaşamı için gerekli vitamini alabiliyor. Ama tüm bunlar onun beyin gücünü etkileyememiş. Kalın mercekli gözlüklerinin arkasındaki açık renkli gözlerinden hala bir entellik, canlılık, ve yaşam sevgisi fışkırıyor.

Cahit Dede’yi Avustralya’ya vardığım ilk gece akrabalarım ile beni görmeye geldiği zaman tanıdım. Onunla orda kaldığım üç hafta zarfında birkac kez sohbet etme olanağı buldum. Onu tanıdığım için hem mutlu oldum hem de ender bulunan böyle değerlere toplum olarak sahip cıkmada ne kadar duyarsız olduğumuza bir kez daha tanık olup hüzünlendim. Kimbilir dünyanın çeşitli yerlerinde daha ne kadar çok Cavit Dedeler var.

Cavit Dede 1927 yılında Lefke sakinlerinden çok şirin Solya köyünde dünyaya gözlerini açar. Hem Annesi Nazlı hem de babası Hüseyin Avni öğretmendiler. Çocukluk yılları bu güzel, tarihi yerde geçer. Çocukluk anıları arasında kendisinden birkaç yaş büyük olan akrabası Rauf ve onun babası Hakim Raif Beyin arkasından köyün dışına üveyik avına gittigi var. Rauf Denktaş’ın onu avladığı üveyiklere dokanmaması için uyardığını anımsar.

Tam ismi Cavit Avni olan Cavit Dedeyi 1946 yılında hukuk eğitimi yapmak için ailesi Türkiye’ye gönderir. Kendisi esasında edebiyat eğitimi yapmak istiyordu. Çünkü orta okul çağından beri şiir yazmaya başlamıstı. O zamanın güç şartlarına rağmen önce İstanbul, sonra Ankara’da hukuk eğitimini başarı ile tamamlar. Ancak o yıllarda TC hükümetinin Kıbrıslıtürk’leri Türk vatandaşı yapmama siyaseti var. Bu siyasete sebeb olarak Kıbrıs’taki demografinin Türklerin aleyhine bozulmaması verilir.

Cavit Dede Türk vatandaşı olmadığı icin avukat olarak calışamaz ama nasıl olmuşsa Ankara Su İşleri Dairesine memur olarak kapağı atar. Orda hukuk muşaviri olarak calışmaya başlar. Kısa zamanda kendisini iş arkadaşlarına sevdirir. Ancak orada uzun bir zaman calıştıktan sonra terfi edememekten yakınır. O zamanki genel müdür, sonradan TC Başbakanı ve Cumhurbaşkanı mevkilerine erişen Süleyman Demirel’e şiir seklinde yazılmış bir dilekce gönderir. Bundan cok hoşlanan Demirel onu hemen terfi ettirir.

Cavit Dede Türkiye’de Hukuk egitimi yaptığı üniversitelere ek olarak kendi deyimi ile “Meyhane Universitesinin Akşamcılar Fakültesi’ne” de devam eder. İşte bu “Fakültede” Behcet Kemal Çağlar, Cahit Sıtkı Tarancı ve Yahya Kemal Beyatlı gibi ünlü şairlerle düşer kalkar. Özellikle Cahit Sıtkı ile güzel anıları var. O da ickiyi cok seven birisi imiş.

Daha Liseye gittiği yıllarda Cavit Dedenin şiirleri Halkın Sesi’nde yayınlanmaya başlar. 1946 yılında Türkiye’de iken “Tabiat Sayıklıyor” isimli ilk şiir kitabı yayınlanır. Bu arada Behcet Kemal Çağlar’ın editörlüğünü yaptığı şiir magazinine devamlı şiirlerini gönderir ve ünlü şairin övgüsünü alır. Kendisine en fazla hangi şairden etkilendiğini sorduğumda “şiir birisinin etkisinde kalındığı zaman yazılırsa o senin şiirin olmaz” der. Ancak yazdığı bir şiirde Yunus Emre’nin izlerini görmemek olanaksızdır. “Beğenmedim” isimli şiirinden iki kıta:

Birsey söyler diye yarın
Göğe göz atayım dedim,
Ufuktaki bulutların
Bakışını beğenmedim

Fikir pazarından kalmam,
Ucuz çürükleri almam,
Gençliğin kumaşı sağlam
Nakışını beğenmedim …

Cavit Dede’nin daha sonra “Aynikola Geceleri”, “Kιbrιs Şehitleri” ve “Atatürk’e Destan” isimli üç şiir kitabι daha yayιnlanιr. Ama ne yazιk ki bu kitablarιn bir teki bile şu an elinde bulunmamaktadιr. Birkaç kez bunlarι bulmaya çalιşmιş ancak başarιlι olamamιş. Şiir kitaplarι ona herhangibir gelir getirmemiş. Satmalarι için verdiği arkadaşlarιndan hiç para alamamιş. Hatta bir tanesi birkac kitabιn geliri ile kendisine bir takιm elbise diktirmiş ve Cahit Dedeye teşekkür etmis!

1946 yιlιndan beri anavatanι Kιbrιs’a gitmemiş Cavit Dede. Özlem duymuyor musun diye sorduğumda muhakkak ki özlem duyduğunu söylüyor, ancak Rumlarιn tavιrlarιnιn kendisini büyük hayal kιrιklιğιna uğrattιgιnι bunun da Kιbrιs’a gitme isteğini azalttιğιnι sözlerine ekliyor. 1960’larιn sonuna doğru universite arkadaşι Nejat Konuk bir gün kendisine telefon edip Rauf Denktaş’la birlikte Kιbrιs’a gidip örgüt hareketlerinde bulunacaklarιnι söyler ve onun da onlarla birlikte gitmesini ister. Ancak Cavit Dede onun bu isteğini reddeder. Nejat Konuk ile Denktaş dedikleri gibi Kιbrιs’a gitmek için yola çιkarlar, ancak Kιbrιs’lι Rumlar tarafιndan yakalanιrlar. Benim ekranlarιm o zamanlar Saray önünde ateşli protesto gösterileri yapιldιğιnι ve bizim de okul ögrencileri olarak bu gösterilerde bulunduğumuzu hatιrlayacaklar.

Türkiye’de bir yuva kuran Cavit Dede 1971 yιlιnda ailesi ile Avustralya’ya yerleşmeye karar verir. Üç yιl sonra da eşi, iki oğlu ve bir kιzιnι da oraya aratιr. Önceleri bir kereste fabrikasιnda çalιşιr Cavit Dede. Sonradan gazeteciliğe özenir ve bir arkadaşι ile Sydney’de Avustralya’nιn ilk Türk gazetelerinden birini yayιnlamaya başlar. Ancak gazetecilik hayatι uzun sürmez. Ondan sonra uzun yιllar çok iyi olan İngilizcesini kullanarak tercümanlιk yapar. O uzak diyarda yaşadιğι müddet bazι toplum kuruluşlarιnda, örneğin Türk Dayanιşma Derneğinde faal rol oynar. Ancak gerek o zaman gerekse şimdi Orada yaşayan Kιbrιs’lι, Türkiyeli Türklerin en büyük eksikliğinin bir araya gelip etkili işler yapamamalarι olduğundan yakιnιr. Hatta meşhur bir deyimi değiştirip “Türkün Türkten başka düsmanι yoktur” der.

Cavit Dede birkaç yıl önce Sydney’de mutlu bir yaşam sürdürdükten sonra bu dünyadan göçüp gitti. İlerlemiş yaşιna rağmen şiir tutkusunu son yıllarına kadar devam ettirdi. Ailede bir düğün veya doğum olduğunda Cavit Dede güzel şiirler yazιp onlara hediye etti. İlk gece beni görmeye geldiğinde benim için o anda bir şiir yazmıştı.

Cavit Dedeler bizim tarihimiz. Onlarι ihmal etmeyelim