english german arabic turkish

banner20

banner37

banner19

banner38

banner12

Prof. Dr. Saltuklu: Cumhuriyet; yokluk, kıtlık, salgınlar üzerine kuruldu

banner11

ATATÜRK Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Felsefe Grubu Eğitimi Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Zübeyir Saltuklu, 'Cumhuriyet'in Nezafeti' kitabında Türkiye Cumhuriyeti'nin kurulduğu yıllardaki sağlık, eğitim, sosyal, kültürel ve ekonomik yaşamı ele aldı. Türkiye Cumhuriyeti'nin yokluk, kıtlık, salgınlar üzerine kurulduğunu ifade eden Saltuklu, kitabında cumhuriyetin ilk yıllarının sosyal yönünü anlatmaya çalıştığını söyledi. 

KÜLTÜR - SANAT 26.03.2021, 12:10 26.03.2021, 15:41
134
Prof. Dr. Saltuklu: Cumhuriyet; yokluk, kıtlık, salgınlar üzerine kuruldu
banner24

Bir taraftan kurtuluş mücadelesi veren, bir taraftan da cumhuriyeti kurmak için çalışmaların yapıldığı dönemin sağlık ve sosyal yaşamıyla ilgili araştırma yapan Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Zübeyir Saltuklu, 'Cumhuriyet'in Nezafeti' kitabını çıkardı. 


Dönemin sıhhiye müdürlerinin gönderdiği raporlara göre kitabını hazırlayan Saltuklu, kentlerin durumunu ele aldı. Milli Mücadele, Cumhuriyet dönemi dendiğinde akla sadece savaş ve cephelerin geldiğini belirten Saltuklu, "Kitapta, cephenin önündeki yerleri değil de arkasındaki durumu ele aldık. Bu sosyal, siyasi, ekonomi ve sağlık tarihini ilgilendiriyor. Yani cephenin arkasında insanlar cepheye doğru nasıl hareketlenme yapıyor, hangi sosyal yardımlar yapılıyor. Bu konuyla ilgili Milli Mücadelede Kayseri kitabımı çalışırken 1986-1987 yıllarında epey bir belge toplamıştım. Kitabımızda cumhuriyet kurulduğunda Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığı'nın sağlık müdürlerinin gönderdiği raporlarla sosyal hayatın nasıl olduğunu görüyoruz. Ankara Polatlı yakınlarında Yunan top sesleri duyulurken bir tarafta raporlar basılıyor. Biz de bunlardan faydalandık. Sağlık müdürlerini şahit tuttuk. Cumhuriyet kurulduğunda sağlık, eğitim sosyal, ticari hayat, dini hayat, ahlaki hayat nasıldı diye, onlardan yararlandık. O dönemin sosyal yönünü görme, cephe arkasını görme, devlet kurulurken ambarında ne vardı, ne ile devlet kuruldu, insan sayısı, ulaşım, haberleşme, maddi imkanlar gibi konulara baktık" diye konuştu. 


‘NEDEN CUMHURİYET'İN NEZAFETİ?’
Kitabın 'Cumhuriyet'in Nezafeti' ismiyle çıkmasının Prof. Dr. Mehmet Dumlu'nun teklifi olduğunu ifade eden Saltuklu, "Sağlık yani sıhhiye müdürlerinin raporlarının bir bölümü 'Nezafete Riayet' başlığıydı. Nezafet sözcüğü Arapça bir sözcük, Türkçe karşılığı temizlik, arılık. Cumhuriyet yenilmiş, yakılmış, tarihin en ağır yükü altında kalan bir milletin yeniden hür, bağımsız, her bakımdan kendine yeten, onurlu ayağa kalkma çabasıdır. Cumhuriyet bedenen arılanma olduğu gibi zihnen ve vicdanen de arılanma temizlenmedir. Tarihin ağır yükünü yakından görmek, silkinip kalkmanın ön şartıdır" dedi. 


YOKLUK, KITLIK, SALGINLAR 
Cumhuriyetin, yokluk, kıtlık, salgınlar üzerine kurulduğunu belirten Saltuklu, "Avrupa'dan getirtilen profesörlerin yetiştirdikleri doktorlarla Türk tıbbı yeniden canlanmaya başladı. Ne var ki, doktor ve hastane sayısının az oluşu nedeniyle ülkeyi birçok hastalık sarmıştı. Bunların başında sıtma, verem, frengi gibi ırkı çürüten hastalıklar ile kolera, malarya mevsim hastalıkları gibi salgın hastalıklar geliyordu. Her yıl kolera ve veba salgınında on binlerce insan ölüyordu. Avrupa devletleri bu salgınların ülkelerine bulaşmaması için devletin bağımsızlığı ile bağdaşmayacak biçimde merkezi İstanbul'da olan uluslararası karantina örgütünü kurdular. Bu örgüt Osmanlı limanlarının ve kıyılarının sağlık işlerini yürütüyordu. Burada yokluklar üzerine, kıtlıklar üzerine salgınlar üzerine kurulan cumhuriyet, Türk tarihinin en hür aklın, vicdanın ve tarihi tecrübenin devletidir. Cumhuriyet, aklın en ön planda olduğu, bireyin değer bulduğu bir yönetim biçimidir" diye konuştu. 


DEVLETE AİT 45 HASTANE VARDI
Cumhuriyetin ilk kurulduğu yıl Türkiye'de belediyelerin 6 hastanesi olduğunu aktaran Saltuklu, devlete ait hastane sayısının ise 45 olduğunu bildirdi. 77 dispanserin 181 yatağı bulunduğunu ifade eden Saltuklu, kitabında şu bilgilere yer verdi:


"Cumhuriyet kurulduğunda aralıksız 10 yıl süren savaşlarda ekonomik kaynaklarını tüketmiş; köyleri, kasabaları, kentleri, tarım arazisi savaş tahribatına uğramış ve savaşların neden olduğu sosyal yaralarla bunalmış bir ülke görünümdeydi. Sosyal yaraların başında Balkan, Birinci Dünya ve Kurtuluş savaşlarında verilen yaklaşık 800 bin şehidin bıraktığı yetim çocukların ve düşman işgalinden kaçmak için her şeylerini geride bırakarak göç eden milyonlarca insanın durumu gelmektedir. Şehit yetimleri için Himaye-i Etfal Cemiyeti (Çocuk Esirgeme Kurumu) kuruldu. Devletin desteği ve halkın yardımlarıyla bu kuruluş kısa zamanda büyük gelişme gösterdi. 450 şube ile yurt çapında çok geniş bir örgüte sahip oldu. Şehit yetimleri ile kimsesiz çocukların bakımı ve eğitimi bu kuruluş tarafından sağlandı"


2 BİN 481 İLKOKUL
Cumhuriyet'in Nezafeti kitabında eğitim durumuna da değinen Saltuklu, Kurtuluş Savaşı sırasında işgal altında olmayan topraklarda 2 bin 481 okulun eğitimini sürdürdüğünü bu okullarda görev yapan öğretmen sayısının ise 3 bin 33 olduğunu bildirdi. İşgal altında olmayan yerlerde bulunan liselerdeki öğrencilerin silaha alınmalar sebebiyle azaldığını kaydeden Saltuklu, cumhuriyet kurulduğunda eğitimin son derece geri düzeyde olduğunu nüfusun ancak yüzde 7'sinin okur-yazar olduğunu belirtti. Cumhuriyetin kurulduğu yıl 3 bin dolayında olan ilkokul sayısının önce 4 bin 802'ye daha sonraki yıl ise 6 bin 60'a yükseldiği bilgisini verdi. 


AİLE EKONOMİSİ
Cumhuriyetin kurulduğu yıl Türkiye ekonomisine aile ekonomisinin egemen olduğuna dikkat çeken Saltuklu, köylünün ürettiği ürünü pazara sunmasının çok zor olduğunu bildirdi. Saltuklu, kitabında ekonomiyle ilgili görüşlerini şu kelimelerle ifade etti:


"Anadolu'nun kasaba ve kentlerinde de aile ekonomisi uygulamaları yaygındır. Zaten kasabalıların ve kentlilerin çoğu geçimlerini tarımdan sağlamaktadır. Geçimini tarım dışındaki işlerden sağlayanların çoğunun ise kasaba ve kentlerin yakın çevresinde üzüm, sebze ve meyve yetiştirdikleri bağ bahçeleri vardır. Kimi kasabalılar ve kentliler evlerine bitişik veya evlerinin alt katındaki ahırlarda sütü için inek, bağa bahçeye gidip gelmek için eşek at beslemektedir"


10 İŞÇİ ÇALIŞTIRAN 300 SANAYİ KURULUŞU
Prof. Dr. Zübeyir Saltuklu, kitabında 'Çalışma Hayatı ve Fabrikalar' başlığıyla o dönemki çalışma hayatına da yer verdi. Cumhuriyetin ilk yıllarında 10 işçi çalıştıran 300 sanayi kuruluşu bulduğunu belirten Saltuklu, kitabında, "Bu kuruluşların çoğu İstanbul çevresinde ve Ege Bölgesi'ndeydi. Sanayi kuruluşlarının yüzde 75,3'ü özel sektör geri kalan yüzde 25,7'si askeri fabrikalardan oluşmaktaydı. İstanbul çevresi ve Ege bölgesinde Yunanlılar işgalde neleri tahrip etmemişlerdi ki, yollar, köprüler, zeytinlikler, evler, en sonunda da İzmir'i yaktılar" bilgisine yer verdi. 

Yorumlar (0)
banner1
banner13
12
az bulutlu
Günün Anketi Tümü
Türkiye Cumhuriyeti'nde 14 Mayıs 2023'de yapılacak Cumhurbaşkanlığı seçimini kim kazanır?
Türkiye Cumhuriyeti'nde 14 Mayıs 2023'de yapılacak Cumhurbaşkanlığı seçimini kim kazanır?
Puan Durumu
Takımlar O P
1. Galatasaray 30 81
2. Fenerbahçe 30 79
3. Trabzonspor 30 49
4. Beşiktaş 30 46
5. Kasımpasa 30 43
6. Başakşehir 30 42
7. Rizespor 30 42
8. Antalyaspor 30 41
9. A.Demirspor 30 39
10. Alanyaspor 30 39
11. Sivasspor 30 38
12. Samsunspor 30 36
13. Kayserispor 30 36
14. Ankaragücü 30 33
15. Hatayspor 30 33
16. Konyaspor 30 33
17. Gaziantep FK 30 31
18. Karagümrük 30 30
19. Pendikspor 30 29
20. İstanbulspor 30 13
Takımlar O P
1. Eyüpspor 27 64
2. Göztepe 27 56
3. Sakaryaspor 27 47
4. Ahlatçı Çorum FK 27 45
5. Kocaelispor 27 45
6. Bodrumspor 27 44
7. Boluspor 27 43
8. Bandırmaspor 27 41
9. Gençlerbirliği 27 40
10. Erzurumspor 27 37
11. Ümraniye 27 33
12. Keçiörengücü 27 32
13. Manisa FK 27 31
14. Şanlıurfaspor 27 27
15. Tuzlaspor 27 27
16. Adanaspor 27 27
17. Altay 27 15
18. Giresunspor 27 7
Takımlar O P
1. Arsenal 28 64
2. Liverpool 28 64
3. M.City 28 63
4. Aston Villa 29 56
5. Tottenham 28 53
6. M. United 28 47
7. West Ham United 29 44
8. Brighton 28 42
9. Wolves 28 41
10. Newcastle 28 40
11. Chelsea 27 39
12. Fulham 29 38
13. Bournemouth 28 35
14. Crystal Palace 28 29
15. Brentford 29 26
16. Everton 28 25
17. Luton Town 29 22
18. Nottingham Forest 29 21
19. Burnley 29 17
20. Sheffield United 28 14
Takımlar O P
1. Real Madrid 29 72
2. Barcelona 29 64
3. Girona 29 62
4. Athletic Bilbao 29 56
5. Atletico Madrid 29 55
6. Real Sociedad 29 46
7. Real Betis 29 42
8. Valencia 28 40
9. Villarreal 29 38
10. Getafe 29 38
11. Las Palmas 29 37
12. Osasuna 29 36
13. Deportivo Alaves 29 32
14. Mallorca 29 30
15. Rayo Vallecano 29 29
16. Sevilla 29 28
17. Celta Vigo 29 27
18. Cadiz 29 22
19. Granada 28 14
20. Almeria 29 13
banner30
banner29
banner5