english german arabic turkish

banner9

banner37

banner19

banner38

05.09.2021, 14:12 479

Romantizm!

Romantizm tanım olarak; Klasik dönemin aydınlanma hareketi ve gotik uyanış anlamına gelir. Romantik dönemin toplumsal hareketlerine kapı aralayarak, eşitlik, kardeşlik ve özgürlük düşüncesini savunan Fransız devriminin tüm Avrupa’ya yayılmasına yol açmış bir akımdır. Dönemsel bir değerlendirmeye gidildiğinde ressam heykeltıraş, yazar, müzisyen ve mimarların kültürel anlamda aydınlanmanın biçimlendirme idealleri üzerine çalışmalar ortaya koydukları görülmektedir. Romantizm sanat akımıyla beraber, evrenin merkezi olarak kabul edilen insan, aynı zamanda ahlaki değerlerin kaynağı ve ölçüsü olarak da değer görmeye başlamıştır.[1] Romantizm’in resim odaklı sanatında klasik anlayıştan yavaş yavaş vazgeçilmiş ise de klasik sanatın dili geçerliliğini koruyor klasikçiliğin yerini alabilecek daha başka sanat biçimleri ise gene yavaş yavaş işlenmeye değer seçenekler bulabildikleri ölçüde denenmeye başlamıştı[2]. Duygulara odaklanan romantizm 1789 Fransız Devriminden sonra gelişmiştir, her ne kadar neo-klasizme tepki olarak doğsa da üslup bakımından eskiye bir bağlılık yakalanabilir. Farklı sanatlar ve sanatçılarla ortaya çıkan romantizmin odak noktası doğanın güzelliğinin, öngörülemezliğinin ve gücünün takdir edilmesi, mantık yerine duygunun, akıl yerine sezginin yüceltilmesidir. Akıcılığı reddeden ressamlar haraketli fırça darbeleri ve parlak renkler kullandılar. Romantizm’de manzaracılığın önemi ise; doğa, felaket potansiyeli ile en önemli romantik temalardan biri konumundaydı. İzleyenlerde empati uyandıran, güçlü ve harekete geçiren duygular da bu üsluba dahil görülür[3]. Aydınlanma Döneminde doğaya hükmetmek düşüncesi insanı cesaretlendirmiştir. Sanayi devrimi ile teoride kalan bu düşünce pratikte uygulama bulmuştur. Aydınlanmanın Descartes’ten başlayan mekanik dünya görüşüne karşı çıkan Romantizm, doğadan uzaklaşmanın yarattığı olumsuz etkilere dikkat çekmiş ve Aydınlanmanın akılcılığına karşılık sezgiyi ön plana çıkartmıştır. Özellikle Alman İdealizminden ayrı değerlendirilemeyecek Romantik sanatçılar, doğanın yüceliği ile kutsallığını ve kaybolan doğa özlemini eserlerinde sıkça konu edinmişlerdir[4]

Res.1.(1796) William Turner Deniz’de Balıkçılar adlı eser. Resim Romantizmin çıkış noktası olan tekniksel özellikleri çok iyi gösteriyor ve Resim, Needles yakınlarındaki dalgalı denizlerde balıkçıların ay ışığının aydınlattığı bir görüntüsünü tasvir ediyor. Küçük teknenin titreyen lambasıyla temsil ettiği insan yaşamının kırılganlığını ve karanlık bulutlu gökyüzü, geniş deniz ve arka plandaki tehditkar kayalarla temsil edilen doğanın yüce gücünü yan yana getiriyor.

Bu dönemin belki de öncüsü sayılabilecek Joseph Mallord William Turner romantizm akımının ustasıdır. Turner, 15 yaşındayken ilk suluboya resmi, 21 yaşındayken ise ilk yağlı boya resmi sergilenmiş ve kendisi ise küçüklükten beri resme ilgili biriydi. Turner; yangın, fırtına gibi doğal afetleri ve sis, güneşin doğuşu gibi hava olaylarını daha çok resimlerine konu etti. Pırıl pırıl bir günde manzara resmetmek yerine, görüş açısı daha dar durumları resmetmesi, onun gelecekte izlenimcilere de ilham vermesini sağlamıştır. Öğrencilik dönemi bittikten sonra akademi’de üye oldu, sonrasında profesörlükten en üst rütbe başkanlığa kadar hizmet verdi, sanata olan ilgiyi arttırmak için ilginç yöntemler kullandı, tamamlanmamış resimlerini akademiye önceden yolluyor, belirlenen günde canlı bir performansla izleyicilerin gözü önünde resimlerini boyayıp tamamlıyordu, bu ritüelleri bir efsane olmuştur. Turner’in manzarası dağılmış imgeler ve dram kasırgasıdır[5]. Turner’ın özgür stili, suyu resmetmesi, renkli ışık saçan paleti, doğanın hızla değişen biçimlerini ve ton farklılıklarını verişi, empresyonistleri de etkilemiştir. Çalışmalarındaki ıssız yerler, tenhalık, geçmişten bir yapı, çayır, göl çevresi, sürekli değişen bulutlarıyla kompozisyonun yarısını kaplayan görkemli gökyüzü, ufukta belirsizleşen deniz, doğal afetler, yağmur, sis, göz kamaştıran parlaklığıyla kar, alacakaranlık, güneşin doğduğu ve battığı saatler doğa karşısında insanın yazgısına dikkat çekerek her şeyin geçiciliğini tedirgin edici bir biçimde hatırlatır.

Res.2. Lordlar ve Avam Kamaralarının Yakılması. Westminster Köprüsü'nün yukarı tarafında Parlamento Binası'nı gösteriyor. Nehrin diğer tarafındaki binalar altın alevlerle taçlandırılmıştır. Yangın, Aziz Stephen Salonu'ndaki Avam Kamarası'nın odasını tüketiyor ve Westminster Manastırı'nın kulelerini aydınlatıyor.. Ateş, ön planda bir seyirci kalabalığı ile sudaki donuk kırmızıyı yansıtıyor. Resmin sağında Westminster Köprüsü, hayattan daha büyük bir buzdağı gibi görünüyor, ancak köprünün uzak kıyıya en yakın kısmının perspektifi, alevler tarafından aydınlatıldığı yerde büyük ölçüde bozulmuş. Resmin bazı bölümleri muhtemelen Turner'ın yangından sonraki gün The Times'da okuduğu bir gazete hesabından esinlenmiştir

Manzaralarında tanrının gücünün delili olan doğa olağanüstüdür, yücedir, vahşi bir ihtişama sahiptir. Herhangi bir işle meşgulken veya eğlenirken gösterdiği insanlar ise oldukça küçük figürlerdir[6]. Özellikle ışığın etkileri üzerinde çalıştı. Manzara resimlerini ayrıntı­lardan arındırmaya, saf renkler kullanmaya başladı. Turuncu, mor, sarı, mavi gibi parlak renkler kullanarak yoğun ve titreşimli bir ışık etkisi elde etti. Doğayı günün değişik saatleri­ne ve hava koşullarına göre değişen görüntü­süyle tuvaline aktaran Turner, İzlenimcilik Akımı'nın ilkelerini İzlenimciler'den çok da­ha önce uygulamış oldu. Turner yağlıboya resimlerinde suluboya tekniğini kullanarak resimlerini yansıtmıştır. Turner’in resimlerinde serbest fırça sürüşleri, dalgalı ve puslu yüzey betimlemeleri romantizm resim sanatında önemli bir yere sahiptir. “Öte yandan yirminci yüzyılda sanatçının özgün üslubu, manzara resminin gelişiminde bir dönüm noktası olarak tanımlanmıştır[7].

 

Res.3. (1831) Çalıda Salisbury Katedrali: Eşinin ölümü ardına bu eseri yapmıştır Bu resim onun çalkantılı duygularının ve değişen zihin durumlarının kişisel bir ifadesidir. Gökyüzü bu durumunun göstergesi ve iyi bir şekilde yansımasıdır ayrıca resimdeki duygusal varlığını gösterir. Siyasi bir düşünce olduğu bile düşünülür, bunlardan biri sanayileşme çatışması ve elementlerin çatışmasıyla temsil edilen doğadır. Constable, bu çalışmayı sanatının 'tüm pusulasını' en iyi şekilde somutlaştıran resim olarak görmüştür.

Önemli bir evi ve küçük bir çiftliği olan zengin bir değirmenci ve tüccarın oğlu olan Constable, küçük bir Suffolk köyünde büyümüştür. Çocukluğunun çevresi ve onun kırsal yaşama dair anlayışı daha sonra çalışmalarında önemli bir yer tutacaktır. Edmonton'da bir antika ve uzmanıyla tanıştıktan sonra, sanat peşinde koşmak için daha da heveslenmiştir. Şubat 1799'da etkili akademisyen Joseph Farington'a tanıştı ve Mart ayında babasının gönülsüz onayıyla prestijli Kraliyet Akademisi okullarına girdi. O zamanlar sanat akademileri kendi öğrencileri için en uygun konu olarak tarih resmimi öncelik tutuyordu ancak başından beri Constable manzaraya özel bir ilgisi her zaman olmuştur. Doğa ve manzara çalışmalarında sulu boya tarzı resim yapmayı tercih etmiştir. İlk eserleri ve 1807 hem de 1808'deki sergileri halkın dikkatini çekmede başarısız oldu. Bu dönemde Londra'da bulunmasına rağmen, Constable, eskiz yapmak için sık sık memleketi East Bergholt' a uzun ziyaretler yaptı ve bu durum sanatında katkıları azımsanmayacak kadar fazladır[8]. İnsanın yaşadığı dünyayı denetimi altına alması yerine bütün geçici görünüşüne rağmen doğaya öncelik tanıyan bir anlayışla, bir bakıma anlamsız sayılabilecek peyzajlara görsel bir canlılık ve ahlakçı bir amaç kazandırır. Geleneksel yöntemlerin dışına çıkarak titrek ışık oyunlarını sergilemek için beyaz ve sarı tonlarını küçük damlalar, fırtına etkisini ise hızlı fırça vuruşları şeklinde tuvaline yansıtır. William Turner ile sanatları birbirinden tamamen zıt gelişmiştir. Berrak ve ayrıntılı resimlerindeki kesif buluntular yansıtıcı gölgeler ve pırıl pırıl yeşillikler onun resimlerindeki duygusallığı yansıtır. Ressam genellikle dingin ve el değmemiş olan manzaraları, güzelce bakımı yapılan İngiliz kırsalının öznel bir imgesini sunmaktadır[9].

Res.4. (1818) Bulutların Üzerinde Yolculuk. Ön planda genç bir adam kayalık bir uçurum kenarında, sırtı izleyiciye dönük biçimde dikilmektedir. Koyu yeşil bir palto giymiştir ve sağ elinde bir baston tutar. Saçları rüzgarda dalgalanmakta olan adam, kalın bir sis örtüsüyle kaplı olan göz alıcı manzarayı izlemektedir. Resmin orta bölümünde, adamın üzerinde dikildiğine benzer başka kayalıklar, sisten fışkırır gibi görülmektedir. Sis halkalarının arasındaki bu tepeliklerde ormanlar vardır. Uzakta görülen dağlar, batıdan doğudaki düzlüklere doğru alçalmaktadır. Bunun ötesinde, her yeri kaplayan sis sonsuza doğru uzar, ufukla birleşerek bulutlu gökyüzüne karışır. Bulutların Üzerinde Yolculuk romantik stilin ve ise Friedrich'in kendi tarzının tam bir örneğidir.Gorra'nın yorumuna göre tablonun temel mesajı, adamın sis denizinin kasvetine bakışıyla temsil edilen Kantvari kendi üzerine düşünme" eylemidir[10].

Alman Romantizminin en önemli manzara ressamı olarak kabul edilen Caspar David Friedrich de “İnsanın doğadaki tanrısallığı ancak kendi içinde bulunduğu kadarıyla kavrayabileceğini söyleyen Schelling’in romantik doğa felsefesinin izinden giden bir sanatçıdır. Caspar David Friedrich (1774-1840) Almanya’nın kuzeyinde yer alan-Greifswald’da orta halli bir ailede dünyaya gelmiştir. Erken yaşlarda anne ve kardeşlerinin ölümlerine tanık olan sanatçının içine kapanık, melankolik ruh hali çocukluk yıllarına bağlanmaktadır. Danimarka’daki Kopenhag Güzel Sanatlar Akademisi ve sonrasında Almanya’da Dresden Güzel Sanatlar Akademisi’nde sanat eğitimi almıştır. Özellikle doğa ve sanatıyla kurduğu bağ bu öğrencilik yıllarında başlamıştır. 1806 yılında Napolyon’un Avusturya ve Almanya’yı işgal etmeleri üzerine Alman entelektüelleri işgalcilere karşı direnişe geçmişlerdir. Büyük Birleşik Almanya’nın kurulacağı ümidiyle seferber olmuşlardır. Caspar David Friedrich de bu mücadeleye destek vermiş ve o dönemde yapmış olduğu manzara resimlerinde doğayı milli duygularının ifade aracı olarak ele almıştır. Ayrıca, Alman rüyası olarak da tanımlanabilecek bu dönemde Caspar David Friedrich, bu dönemin etkisiyle doğanın yüceliğine, ideallerinin yansıması olarak sanatında yer vermiştir. Fransızlara karşı kazanılan başarıya rağmen vaat edilen Büyük Birleşik Almanya hayallerinin gerçekleşmeyişi, sanatçının kendi içine kapanmasına ve sanatında devrimsel değişikliklere neden olmuştur. Doğanın karşısındaki aciz insan, doğada kendini arayan, doğanın tanrısallığıyla “bir” olana dönüşmüştür. Sanatçının manzaralarında görünür olan sonsuzluk; tanrıyı doğada bulmak, doğayı da içinde hissetmekle ilişkilendirilebilir. Dolayısıyla doğa, görünmeyenin görünür kılınmasında sadece bir araçtır. Doğanın bazen kasvete varan karanlığı, bilinmezle kurulan bir diyaloğa dönüşmekte ve sıkça kullandığı mezarlık imgeleri de ölümle başa çıkmanın ve yalnızlığın kaçınılmazlığına gönderme niteliğindedir[11].

 

[1] Berna Erten, Romantizmin Bin Rengi, Alem Arteu Living, s.8

[2] Mehmet GÖKTEPE, ROMANTİZM SANAT AKIMI VE SANATÇILARI ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME, Journal of Arts, Cilt 3, Sayı 1, s. 45

[3] Susie Hodge, Sanatın Kısa Öyküsü, 4. Baskı, Hep kitap yayınevi, s.26

[4] Neslihan Erdoğdu, Sümeyye Ertop, Uğur Özdemir, Doğa ve İnsan İlişkisi Bağlamında Capar David Friederich’in Manzara Resimleri, Ulak Bilge Sosyal Bilimler Dergisi, s.172

[5] Medelynn Dickerson, A’dan Z’ye Sanat Tarihi, 2. Baskı, Say Yayınevi, s.212

[6] Berna Erten, Romantizmin Bin Rengi, Alem Arteu Living, s.20

[7] Mehmet GÖKTEPE, ROMANTİZM SANAT AKIMI VE SANATÇILARI ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME, Journal of Arts, Cilt 3, Sayı 1, s. 63

[8] Erişim; 3.12.2020, https://www.britannica.com/biography/John-Constable

[9] Medelynn Dickerson, A’dan Z’ye Sanat Tarihi, 2. Baskı, Say Yayınevi, 2019. s.212

[10] John Lewis (2004). The Landscape of History. Oxford University Press US.

[11] Neslihan Erdoğdu, Sümeyye Ertop, Uğur Özdemir, Doğa ve İnsan İlişkisi Bağlamında Capar David Friederich’in Manzara Resimleri, Ulak Bilge Sosyal Bilimler Dergisi, s.177

Yorumlar (2)
BÜLENT 3 yıl önce
Uzun zamandır yazılarını bekliyoruz....
Serdar 3 yıl önce
Çok güzel bir yazı dizisi olmuş emeklerine sağlık
banner1
banner13
12
az bulutlu
Günün Anketi Tümü
Türkiye Cumhuriyeti'nde 14 Mayıs 2023'de yapılacak Cumhurbaşkanlığı seçimini kim kazanır?
Türkiye Cumhuriyeti'nde 14 Mayıs 2023'de yapılacak Cumhurbaşkanlığı seçimini kim kazanır?
Puan Durumu
Takımlar O P
1. Galatasaray 30 81
2. Fenerbahçe 30 79
3. Trabzonspor 30 49
4. Beşiktaş 30 46
5. Kasımpasa 30 43
6. Başakşehir 30 42
7. Rizespor 30 42
8. Antalyaspor 30 41
9. A.Demirspor 30 39
10. Alanyaspor 30 39
11. Sivasspor 30 38
12. Samsunspor 30 36
13. Kayserispor 30 36
14. Ankaragücü 30 33
15. Hatayspor 30 33
16. Konyaspor 30 33
17. Gaziantep FK 30 31
18. Karagümrük 30 30
19. Pendikspor 30 29
20. İstanbulspor 30 13
Takımlar O P
1. Eyüpspor 27 64
2. Göztepe 27 56
3. Sakaryaspor 27 47
4. Ahlatçı Çorum FK 27 45
5. Kocaelispor 27 45
6. Bodrumspor 27 44
7. Boluspor 27 43
8. Bandırmaspor 27 41
9. Gençlerbirliği 27 40
10. Erzurumspor 27 37
11. Ümraniye 27 33
12. Keçiörengücü 27 32
13. Manisa FK 27 31
14. Şanlıurfaspor 27 27
15. Tuzlaspor 27 27
16. Adanaspor 27 27
17. Altay 27 15
18. Giresunspor 27 7
Takımlar O P
1. Arsenal 28 64
2. Liverpool 28 64
3. M.City 28 63
4. Aston Villa 29 56
5. Tottenham 28 53
6. M. United 28 47
7. West Ham United 29 44
8. Brighton 28 42
9. Wolves 28 41
10. Newcastle 28 40
11. Chelsea 27 39
12. Fulham 29 38
13. Bournemouth 28 35
14. Crystal Palace 28 29
15. Brentford 29 26
16. Everton 28 25
17. Luton Town 29 22
18. Nottingham Forest 29 21
19. Burnley 29 17
20. Sheffield United 28 14
Takımlar O P
1. Real Madrid 29 72
2. Barcelona 29 64
3. Girona 29 62
4. Athletic Bilbao 29 56
5. Atletico Madrid 29 55
6. Real Sociedad 29 46
7. Real Betis 29 42
8. Valencia 28 40
9. Villarreal 29 38
10. Getafe 29 38
11. Las Palmas 29 37
12. Osasuna 29 36
13. Deportivo Alaves 29 32
14. Mallorca 29 30
15. Rayo Vallecano 29 29
16. Sevilla 29 28
17. Celta Vigo 29 27
18. Cadiz 29 22
19. Granada 28 14
20. Almeria 29 13
banner30
banner29
banner5