Sanat-Hayvan İlişkisi

Son dönemlerde meclisten geçen hayvan hakları yasası üzerine dünyamızı güzelleştiren dostlarımızın Sanat Tarihi içerisindeki yerine bakmak ve onların yüzyıllar içerisinde tüm dünyada nasıl göründüğüne bu günkü yazımda değinmek istiyorum. Yasaya göre Hayvanları Koruma Kanunu'nda değişiklik öngören teklif Meclis Genel Kurulu'nda kabul edilerek yasalaştı. Yeni değişikliğe göre hayvanlar 'mal' ya da 'eşya' olarak değil, 'can' statüsünde değerlendirilecek. Hayvana işkenceye hapis cezası gibi yeni düzenlemeler getirildi ve bu değişiklik benim gibi hayvan severler için sevindirici bir durum oldu. Yeni değişikliğe göre hayvanlara karşı işlenen suçlara hapis cezalarının önü açıldı ve evcil hayvanı kasten öldürenlere 4 yıla kadar hapis cezası verilebilecek.

Sanat tarihi içinde hayvan teması her dönem ve her uygarlık içinde görülmektedir. İnsanoğlunun mağara duvarlarına ilk resimlediği şekil veya sembol olarak, insan ve hayvanı görürüz. Dolayısıyla insan-hayvan ikilisi sanat yapıtının sorunları, sanatçının sanat konusu olmaktadır. Batı resim sanatında hayvan figürlerini eserlerinde kullanan birçok sanatçının olduğu bilinmektedir. Hayvan figürlerinin eserlerde ve sanatsal tüm uygulamalarda çeşitli nitelikler barındırarak sanatçılar tarafından kullanılmaktadır. Öncelikle canlı-varlık-doğa ilişkisi olarak ve sembolik öğe olarak ( dostluk, arkadaşlık, vefakârlık, bağlılık, hainlik, sinsi, oburluk, tembellik, kutsallık, tüketim nesnesi, yalnızlık, cinsel dürtüler, ilkellik, süs, ölüm, güç, iktidar vs.) ve dinsel tema olarak hayvan teması, sanatçıların yapıtlarında görülmektedir.

‘Köpek’ temasını ele alan sanatçılardan biri olan İtalyan ressam, heykeltraş, sanat eğitimcisi, şair, fütürist Giacomo Balla olmuştur. Sanatçının ‘ Tasmalı Bir Köpeğin Dinamizmi’ adlı eserinde fütürizmin sanatsal beklentisi ve estetik bakışına göre kompozisyonun düzenlendiği görülmektedir.

Bundan Beş bin yıl önce Nil vadisinde tarım yaparak yaşayan insanlar, ürünlerini depoladıkları ambarları haşare ve fareler basınca kedilerin fareleri yakaladığını fark ettiler. İşte, kedilerin mısırda kutsallaşmaya başlaması bu tarihlerde oldu. Ambarlar doldukça fare nüfusu da arttı. Bunun üzerine firavun devreye girdi ve kedileri korunması için üstün yaratıklar ilan etti. Bu gelişmeden sonra kedilerin Antik Mısır’da yoğun bir şekilde tasvir edilmesinin önü açıldı ve Firavun başta olmak üzere çok sevilen hayvanlar oldular.

John Van Eyck- Ghent Altar Panosu. Burada bulunan kuzu sembolü Tanrısal bir niteliğe sahiptir.

Hayvanlar, farklı konular açısından insan yaşamında etkin bir rol oynamaktadır. İnsanın yaşamsal ihtiyaçlarından bazılarını karşılayan yönüyle, sanatsal, kültürel ve tarihsel açıdan ilişkilenmesiyle, dinsel ve mitolojik öge olarak görülerek kullanılmasıyla araştırmaya açık bir konudur. İnsanoğlunun içinde bulunduğu çağdaki yaşayışına, inancına, alışkanlıklarına göre hayvan imgesinin sanatta daima bir yeri olmuştur.Sanatçı içinde olduğu sanatsal akımların ve hareketlerin etkisi doğrultusunda, eserlerindeki ‘Hayvan’ temasını biçimlendirmektedir  

Konu hakkında detaylı bilgi için;

Keten Hatice, MODERN SANATIN NESNESİ OLARAK ‘HAYVAN’, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Ensitüsü Dergisi, Cilt. 8 , Sayı. 15, 2016