ATB'nin 10 yıl önce 'Sizin Oraların Nesi Meşhur?' sloganıyla başlattığı Yöresel Ürünler Fuarı YÖREX, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB), Türk Patent ve Marka Kurumu gibi kurumların desteğiyle, Anadolu'nun binlerce yıllık yöresel ürünlerine coğrafi işaret zırhı kazandırmak için çalışmalar yapıyor.
109'DAN 633'E ÇIKTI
Bu çalışmalar kapsamında 10 yıl önce 109 olan coğrafi işaretli ürün sayısı 633'e, başvuru aşamasındaki ürün sayısı da 694'e yükseldi. Bu süreçte Türkiye'nin 5 yöresel ürünü de Avrupa Birliği'nden (AB) coğrafi işaret almayı başardı, 16 ürün ise başvuru aşamasında.
TÜRKİYE COĞRAFİ İŞARET HARİTASI
2020 yılında pandemi nedeniyle yapılamayan YÖREX kapsamında ATB, online olarak yöresel ürünlerin farkındalık çalışmalarını devam ettirdi. ATB, bugüne kadar coğrafi işaret tescili alınan ve coğrafi işaret tescili başvurusu yapılan yöresel ürünlerle ilgili Türkiye'nin yedi bölgesi, 81 ilinin haritasını çıkardı. Buna göre Türkiye'de coğrafi işaret tescili ile korunan yöresel ürün sayısı 633, başvurusu devam edenlerin sayısı ise 694 oldu.
KARADENİZ İLK SIRADA
ATB Başkanı Ali Çandır'ın sosyal medya hesaplarından paylaştığı Türkiye'nin 7 bölgesine ait coğrafi işaretli ürünler ve coğrafi işaret başvurusu yapılan ürünlerle ilgili haritalara göre, en fazla coğrafi işaretli ürüne sahip bölge 143 yöresel ürünle Karadeniz Bölgesi. Diğer bölgeler sırasıyla Ege 100, Güneydoğu 91, İç Anadolu 82, Akdeniz 73, Marmara 63, Doğu Anadolu 62 yöresel ürün coğrafi işaretli.
EN ÇOK GAZİANTEP'TE
Coğrafi işaretli yöresel ürünlerde Gaziantep 37 ürünle ilk sırada yer alıyor. En fazla coğrafi işaretli ürüne sahip ilk 10 il şöyle; Şanlıurfa 30, İzmir 22, Kastamonu 18, Bolu ve Mersin 17'şer, Muğla, Aydın 14'er, Manisa, Ankara, Kayseri ve Samsun 14'er.
BAŞVURU LİDERİ GÜNEYDOĞU
Başvuruda Güneydoğu 154 ürünle ilk sırada. İç Anadolu'nun 137, Karadeniz'in 115, Ege'nin 94, Marmara'nın 61, Akdeniz'in 58, Doğu Anadolu'nun ise 53 başvurusuyla ilgili süreç devam ediyor. İl olarak Diyarbakır 69 ürünle ilk sırada. İlk 10 il şöyle; Konya 60, Gaziantep 57, Ankara 28, Afyonkarahisar 20, İzmir 19, Kastamonu 18, Bolu 17, Bursa 14, Antalya 12.
9 ÜRÜN TÜRKİYE
Bölgesel ürünlerin dışında 9 ürün ise herhangi bir veya bölge konumlandırılmadan Türkiye geneli olarak coğrafi işaret tescili aldı. Bu ürünler ise geleneksel Türk ahududu, çilek, gül, kayısı ve vişne likörleri, Türk rakısı türleri ve Türk tazısı olarak geçiyor. Ayrıca 10 adet, yurt dışı menşeli Türkiye'ye getirilmiş ve coğrafi işaret koruma hakkına sahip ürün bulunuyor.
10 YILDA 6 KAT ARTTI
Türkiye'de 2020 sonu itibarıyla çıkardıkları haritalara göre 633'ü coğrafi işaret alan, 694'ü de başvuru aşamasında ürün olduğunu belirten ATB Başkanı Ali Çandır, YÖREX'in başladığı 10 yıl önce ise coğrafi işaretli ürün sayısının 109 olduğunu belirterek, "Neredeyse 6 katlık büyüme söz konusu. Yapılan araştırmalara göre Türkiye'de 3 bin 500 tane coğrafi işaret alabilecek ürün varken, yaklaşık yarısını sağlamış durumdayız" dedi.
AVRUPA'DA 5 ÜRÜN TESCİLLİ
Avrupa Komisyonu tarafından coğrafi işaret alınan ürün sayısının 5, başvuru aşamasında 16 ürün olduğunu belirten Çandır, "Gaziantep baklavası, Aydın inciri, Aydın kestanesi, Malatya kayısısı ve en son Milas zeytinyağı AB'den tescil aldı. Bu doğrultuda çalışmalarımız devam ediyor. Elbette coğrafi işaret almak bu işin hedefinin sonu değil, başlangıcı" diye konuştu.
YÜZDE 80'İ GIDA ÜRÜNÜ
Oluşturulan bu farkındalıkla bundan sonra yapılması gerekenleri anlatan Çandır, "Coğrafi işaret aldığımız ürünlerin etrafında üreticilerin birleşmesi, kümelenmesi, birlikte hareket ederek bu ürünlerin hakkı- hukukunun korunması ve tanıtımının yapılmasıyla geliştirilmesi gerekiyor. Çünkü şu anda gördük ki özellikle coğrafi işaretli ürünlerimizin yüzde 80'ine yakını gıda ürünü. Bizim yerel, kırsaldaki üretime daha çok ihtiyacımız var" dedi.
AVRUPA'DA 77 MİLYAR EURO
Coğrafi işaret farkındalığıyla birlikte insanların hem gelirinin artacağını hem de ülke ekonomisine önemli katkı sağlanacağını vurgulayan Çandır, "Avrupa Birliği'nde 2017 yılında coğrafi işaret pazarı hacmi 77 milyar Euro'lara ulaşmıştı. Coğrafi işaret farkındalığını artıran YÖREX'i, 2020 yılında salgın nedeniyle ertelemiştik. Bu yıl 20- 24 Ekim tarihlerinde Antalya'da, Anadolu'nun bütün güzelliklerini bir araya getirmeyi planlıyoruz" diye konuştu.
AVRUPA'DA TESCİLLİ ÜRÜNLER
Avrupa Komisyonu tarafından Türkiye'de 5 ürüne coğrafi işaret tescili verildi. Gaziantep baklavası, Aydın inciri, Aydın kestanesi, Malatya kayısısı, Milas zeytinyağı, Avrupa Birliği'nde coğrafi işaret olarak tescil edildi. Başvuru aşamasındaki ürünler Afyon pastırması, Afyon sucuğu, Antakya künefesi, Antep lahmacunu, Antep fıstığı, Edremit Körfezi yeşil çizik zeytini, Giresun tombul fındığı, Kayseri mantısı, Kayseri pastırması, Kayseri sucuğu, İnegöl köfte, Maraş çöreği, Çağlayancerit cevizi, Maraş tarhanası, Gemlik zeytini ve Milas yağlı zeytini. Yayımlanmış ve itiraz süreci devam eden iki ürün de Bayramiç beyazı ve Taşköprü sarımsağı.
