Ulaştırma Bakanlığı'nın Kanal İstanbul raporunda dikkat çeken 'Montrö' uyarısı

Ulaştırma Bakanlığı’nın "Kanal İstanbul Fizibilite Raporu"nda Montrö Anlaşması ile ilgili uyarı yapıldığı ortaya çıktı. Sözleşmenin, Türk Boğazları ile birlikte Karadeniz'in güvenliğini de düzenleyen önemli bir istikrar ve denge belgesi olduğu ifade edilen raporda, "Montrö Boğazlar Sözleşmesi, Lozan Barış Antlaşması'ndan sonra Türkiye Cumhuriyeti'nin en önemli siyasal antlaşması olarak kabul edilmektedir. Sözleşmenin feshedilmesi ve yenisinin yapılamaması, belirsizliklere ve istikrarsızlıklara sebebiyet verebilecektir. Türkiye, Kanal İstanbul yoluyla yapılacak geçişleri düzenlerken, Montrö’nün İstanbul Boğazı’ndan uğraksız geçiş uygulamalarından açık ve örtülü bir sapma göstermemeli; 82 yıldır uygulanan Montrö Boğazlar Sözleşmesi’nin titiz bir takipçisi ve sadık bir koruyucusu olmaya devam etmelidir" denildi.

TÜRKİYE 09.04.2021, 12:32 09.04.2021, 12:36 Pelin Su Tamer

Ulaştırma Bakanlığı'nın Kanal İstanbul raporunda dikkat çeken 'Montrö' uyarısı

104 emekli amiral tarafından yapılan, "Kanal İstanbul'un yapılması ve Montrö Sözleşmesi'nin tartışmaya açılması endişe yaratmaktadır" açıklamasının ardından Montrö Boğazlar Sözleşmesi yeniden gündeme geldi. Devletin kurumlarına verilen raporlarda da sık sık Montrö uyarısı yapıldığı ortaya çıktı.

Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı Altyapı Yatırımları Genel Müdürlüğü tarafından hazırlatılan "Kanal İstanbul Fizibilite Raporu" da bu uyarıların yapıldığı bir belge oldu. Raporda, "Kanal İstanbul"un Montrö açısından da bir değerlendirmesi yapıldı.

ANKA'nın haberine göre Türk Boğazları'nın taşıdığı stratejik önemin yanı sıra, dünyada başka örneği olmayan birçok özelliklere sahip olduğu vurgulanan raporda, 20 Temmuz 1936 tarihinde imzalanan Montrö Sözleşmesi ile ticaret gemilerinin Boğazlar'dan geçiş serbestisi ilkesi korunmakla birlikte, Boğaz geçiş rejiminin Türkiye'nin güvenliğinin dikkate alınarak yeniden düzenlendiği hatırlatıldı.

NADİR BİR BELGE

Türkiye açısından büyük stratejik, siyasi ve ekonomik öneme sahip bir bölgeyi yakından ilgilendiren Montrö Sözleşmesi'nin, imzalandığı tarihten bu yana ayakta kalabilen nadir çok taraflı anlaşmalardan biri olduğu vurgulanan raporda, "Türkiye'nin 82 yıldır tam bir tarafsızlık içerisinde ve titizlikle uyguladığı Montrö Sözleşmesi, ülkemizin yanı sıra, Karadeniz'e kıyıdaş devletlerin ve üçüncü ülkelerin tümü için makul ve uygulanabilir bir çıkar dengesi oluşturmaktadır. Montrö Sözleşmesi, Türk Boğazları'ndan geçişlerde can, mal, çevre ve seyir güvenliğinin sağlanması konusunda bir düzenleme getirmemiştir. Ancak seyir güvenliği, Montrö Sözleşmesi'nde öngörülen geçiş serbestisinin ayrılmaz bir unsurunu teşkil etmektedir. Bu nedenle, Türkiye uluslararası hukukun hükümleri veya genel kabul görmüş anlaşma ve sözleşmeler çerçevesinde geçiş güvenliğini düzenleme yetkisine sahiptir" denildi.

"LOZAN'DAN SONRA EN ÖNEMLİ SİYASAL ANLAŞMA"

Raporda, İstanbul Boğazı, Marmara Denizi ve Çanakkale Boğazı'nın iki açık deniz olan Karadeniz ve Ege Denizi’ni birbirine bağlayan niteliğinden dolayı, ilgili uluslararası sözleşmelerde deniz ulaştırması amacıyla kullanılan tek su yolu olduğu belirtilerek, Montrö Boğazlar Sözleşmesi'nin de 164 millik bu ulaştırma koridorundan uğraksız geçişi düzenlediği hatırlatıldı. Uluslararası boğazlardan genel geçiş rejiminin geçiş özgürlüğü üzerine inşa edildiğine değinilen raporda, şunlar ifade edildi:

"Sözleşme’de boğaz devleti olarak Türkiye’nin yetkileri esas, yetki kısıtlamaları ise istisnai niteliktedir. Montrö Boğazlar Sözleşmesi, Türk Boğazları’nın güvenliği ile birlikte Karadeniz güvenliğini de düzenleyen, orijinal haliyle günümüze kadar yürürlükte kalabilen 20. yüzyılın önemli bir istikrar ve denge belgesidir. Lozan Barış Antlaşması'ndan sonra Türkiye Cumhuriyeti'nin en önemli siyasal antlaşması olarak kabul edilmektedir. Sözleşme’nin fesih edilmesi ve yeni bir sözleşme yapılamaması, Türkiye ve Karadeniz’e kıyıdaş devletlerle birlikte, Boğazlar’ı kullanan devletler için de belirsizliklere ve istikrarsızlıklara sebebiyet verebilecektir. Türkiye, Kanal İstanbul yoluyla yapılacak geçişleri düzenlerken, Montrö’nün İstanbul Boğazı’ndan uğraksız geçiş uygulamalarından açık ve örtülü bir sapma göstermemeli; 82 yıldır uygulanan Montrö Boğazlar Sözleşmesi’nin titiz bir takipçisi ve sadık bir koruyucusu olmaya devam etmelidir."

Montrö Boğazlar Sözleşmesi’nin 1’inci maddesi uyarınca Boğazlar’da denizden geçiş ve ulaşım özgürlüğü olduğuna vurgu yapılan raporda şunlar kaydedildi:

"Bu hüküm çerçevesinde uğraksız ve uğraklı geçişleri düzenlemeli; bu temel kuralı zedeleyecek şekilde Kanal İstanbul lehine bir uygulamayı zorlamamalıdır. Türk Hükümeti, Kanal İstanbul yoluyla Karadeniz’e çıkacak kıyıdaş olmayan devletlere ait savaş gemileri için sınıf, tonaj ve süre sınırlamalarının, diğer bir ifade ile Montrö Boğazlar Sözleşmesi ile düzenlenen Karadeniz’e ilişkin sınırlamaların ve Karadeniz güvenliğinin titiz bir takipçisi olmalıdır. Sınıf, tonaj ve süre sınırlamasına ilişkin tutulmakta olan kayıtlara, Kanal İstanbul yoluyla Karadeniz’e giriş/çıkış yapan savaş gemileri dâhil edilmeli, âkit devletlerin Ankara’daki temsilciliklerine bu bilgiler de verilmeli, Kanal İstanbul geçişleri Karadeniz’in hukuki statüsünde değişiklik meydana getirmemelidir. Aksi bir uygulama, Montrö Boğazlar Sözleşmesi’nin ihlali olacak; Sözleşme ile birlikte yükümlülüklerini yerine getirmemiş olan Türkiye’yi tartışma platformlarına taşıyacaktır. Bu tartışmalar Montrö’nün feshi ile sonuçlanabilecek istikrarsızlık ve belirsizliklerin de başlangıcı olabilecektir. Unutulmamalıdır ki Montrö Boğazlar Sözleşmesi, Karadeniz’de de öncelikle Türkiye’nin güvenliğine hizmet etmektedir."

Kaynak:BirGün

Türkiye Cumhuriyeti'nde 14 Mayıs 2023'de yapılacak Cumhurbaşkanlığı seçimini kim kazanır?

Tümü

Takımlar	O	P
1. Galatasaray	34	93
2. Fenerbahçe	34	89
3. Trabzonspor	34	58
4. Başakşehir	34	52
5. Beşiktaş	34	51
6. Kasımpasa	34	49
7. Rizespor	34	49
8. Alanyaspor	34	48
9. Sivasspor	34	48
10. Antalyaspor	34	45
11. A.Demirspor	34	41
12. Kayserispor	34	40
13. Samsunspor	34	39
14. Ankaragücü	34	38
15. Karagümrük	34	36
16. Konyaspor	34	36
17. Gaziantep FK	34	34
18. Hatayspor	34	33
19. Pendikspor	34	30
20. İstanbulspor	34	16

Takımlar	O	P
1. Eyüpspor	32	72
2. Göztepe	32	66
3. Sakaryaspor	32	57
4. Kocaelispor	32	55
5. Ahlatçı Çorum FK	32	55
6. Bodrumspor	32	53
7. Boluspor	32	50
8. Bandırmaspor	32	47
9. Gençlerbirliği	32	47
10. Erzurumspor	32	44
11. Keçiörengücü	32	39
12. Manisa FK	32	37
13. Ümraniye	32	37
14. Şanlıurfaspor	32	34
15. Tuzlaspor	32	34
16. Adanaspor	32	33
17. Altay	32	15
18. Giresunspor	32	7

Takımlar	O	P
1. Arsenal	35	80
2. M.City	34	79
3. Liverpool	35	75
4. Aston Villa	35	67
5. Tottenham	34	60
6. M. United	34	54
7. Newcastle	34	53
8. Chelsea	34	51
9. West Ham United	35	49
10. Bournemouth	35	48
11. Wolves	35	46
12. Brighton	34	44
13. Fulham	35	43
14. Crystal Palace	35	40
15. Everton	35	36
16. Brentford	35	35
17. Nottingham Forest	35	26
18. Luton Town	35	25
19. Burnley	35	24
20. Sheffield United	35	16

Takımlar	O	P
1. Real Madrid	33	84
2. Barcelona	33	73
3. Girona	33	71
4. Atletico Madrid	33	64
5. Athletic Bilbao	33	58
6. Real Sociedad	33	51
7. Real Betis	33	49
8. Valencia	33	47
9. Villarreal	33	45
10. Getafe	33	43
11. Osasuna	33	39
12. Deportivo Alaves	33	38
13. Sevilla	33	38
14. Las Palmas	33	37
15. Rayo Vallecano	33	34
16. Mallorca	33	32
17. Celta Vigo	33	31
18. Cadiz	33	26
19. Granada	33	21
20. Almeria	33	14