Şimdi sizden durup bu iki soruya yanıt vermenizi istiyorum.
- Başkaları için nasıl bir arkadaşsınız?
- Kendiniz için nasıl bir arkadaşsınız?
Bugün özellikle ikinci sorunun cevabı ile ilgileneceğiz. Çünkü kendimizle yaptığımız arkadaşlık, dostluk mevzusu aslında özşefkatimizin nasıl olduğunun da bir habercisi.
Peki, Özşefkat nedir?
Kişinin zor zamanlarında, herhangi bir sıkıntı yaşadığında, bir konuyla başa çıkmakta zorlandığında, tehdit veya kriz anlarında kendine karşı destekleyici ve anlayışlı olmasını içerir. Gündelik bir dille söylersek kendimizin en yakın arkadaşı, kendimizin en iyi dostu olabilmemizdir.
Aslında pek çoğumuz başkalarına karşı gayet şefkatliyizdir. Onların acılarını anlarız, empati yaparız, paylaşırız. Hatta sadece insanlara karşı değil doğaya karşı, hayvanlara karşı, hatta tüm yaşama karşı da şefkatliyizdir. Ancak iş bunları kendimize yapmaya gelince çok zorlanabiliyoruz çünkü içimizde eleştirel bir ses ya da tanımlayamadığımız bir engel var. Bu yüzden kendimizi kabul etmekte, kendimize değer vermekte, kendimize karşı anlayışlı ve nazik olmakta çok zorlanabiliyoruz. Daha da kötüsü kendimizle bir arkadaşlık, dostluk yapmamız gerektiğini bile bilmiyoruz.
Özşefkat konusu artık bilimin de sıklıkla araştırdığı bir konu. Yapılan çalışmalar kendimize şefkat hissettiğimizde: sakinleştiğimizi, kalp atım hızımızın normalleştiğini, oksitosin ve endorfin hormonlarını salgıladığımızı gösteriyor. Oksitosin salgılayınca aidiyet, güven, sevgi ve bağlılık hissediyoruz. Endorfin ise ferahlık, mutluluk hissi veriyor.
Özşefkat konusunda sıklıkla yapılan bir hata onu kendimizi sevmek ya da canımızın her istediğini yapmak gibi algılamak. Halbuki özşefkat bir şımarıklık değildir, kendimize olan sorumluluğumuzdur. Kendi varlığımıza ve yaşama her haliyle bir kabul geliştirmektir.
Özşefkatimizi geliştirmek için birkaç ipucu:
- Kendinizin en yakın arkadaşı, en yakın dostu olun. Bir arkadaşınız bir zorluk yaşadığında onu nasıl destekliyorsanız, kendinize karşı da bunları yapın.
- Duygularımız ve düşüncelerimizle aramıza mesafe koymak. İnsanız, her türlü düşünce aklımıza gelir, her türlü duyguyu hissederiz. Bunlara izin verin ama bunların seline kapılmayın, içselleştirmeyin.
- Hata yapacağınızı bilin. Hata yapmak, eksik olmak, kusurlu olmak herkesin paylaştığı insani bir deneyimdir ve kaçınılmazdır.
- Kıyaslamayın. İnsan beyni kıyasa meyillidir. Özellikle sosyal medya insanların kıyas yapmalarını da arttırıyor. Başkalarının hayatlarını kusursuz sanmak, onların her şeyi başardığını düşünmek özşefkatimizi azaltır. Sosyal medya ile mesafeli bir ilişkimizin olması gerekiyor.
Kabat-Zinn der ki: ”Hayat basittir ama kolay değildir”. Özşefkat, işte kolay olmayan bu hayatı, daha kolay hale getirmeye çalışırken en faydalı kaynaklarımızdan biri. Özşefkat kendimizle ve başkaları ile daha kabullenici, daha bağışlayıcı, daha doyumlu ilişki kurmamızın iyi bir yolu.
Hepinize özşefkatli günler diliyorum.
Uzman Klinik Psikolog Reyhan Algül