Kendine âşık olan Narkissos’un öyküsünü bilir misiniz? Mitolojide kendine âşık olmanın, kendini sevmenin, yani narsisizmin, temsilcisi olan Narkissos, genç bir avcıdır. Bir gün Ekho adında bir peri kızı ona âşık olur fakat Narkissos kıza karşılık vermez. Ekho kara sevda içinde üzüntüden ölür ve sesi kayalıklarda “eko” dediğimiz yankılara dönüşür. Narkissos’un kıza karşılık vermemesi Olympos Tanrılarını sinirlendirir. “Başkalarını sevmeyen, kendini sevsin” diyerek ona bir ceza vermeye karar verirler. Bu cezanın bir sonucu olarak, Narkissos bir gün avlanırken kendi yansımasını suda görür ve ona âşık olur. Sudaki aksini seyrederken ne yer ne içer hâle gelir ve kendine olan sevgisiyle ömrü tükenir. Öldükten sonra da nergis çiçeğine dönüşür.
Narsisizm: Kişinin kendini fazlaca sevmesi, kendini dünyanın merkezi olarak görmesi, diğer insanları ve dünyayı kendi ihtiyaçları doğrultusunda algılamasıdır. İnsanın kendini optimal bir seviyede sevmesi hayatta kalmak için gereklidir ancak narsisizmde bu durum ileri bir düzeydedir. Aşağıdakilerden en az beşi ile belirli, ilk yetişkinlikte başlayan, değişik bağlamlarda ortaya çıkan bir kişilik örüntüsüdür.
- Narsistler:
- Başarılarını ve yeteneklerini abartırlar. Üstün biri olarak görülme beklentisi içindedirler.
- Sınırsız başarı, güç, zekâ, güzellik ya da yüce bir sevgi hayalleri ile aşırı meşguldürler.
- Özel ve eşi bulunmaz biri olduklarına inanırlar ancak özel ve üstün kişilerce anlaşılabileceklerine ya da ancak onlarla ilişki kurmaları gerektiğine inanırlar.
- Çok beğenilmek isterler.
- Her şeyi hakkettiklerini düşünürler.
- Kendi çıkarları için başkalarını kullanırlar.
- Empati kuramazlar.
- Sıklıkla başkalarını kıskanırlar ve başkalarının onları kıskandıklarına inanırlar.
- Başkalarına saygısız davranırlar, kendini beğenmiş davranışlar ya da tutumlar sergilerler.
Bir Narsistle İlişki
Sağlıklı sevgi, bireyin kendini ve başkalarını sevebilmesi, bunlar arasında denge sağlayabilmesidir. Narsisistik özellikleri olan biriyle bu dengenin sağlanması mümkün değildir. Eğer onlarla bir ilişki içerisindeyseniz ilişkinin ilk başında "mükemmel âşık" tablosu çizerler. Tabiri caizse, ayağınızı yerden kesebilirler. Çok sevildiğinize, özel olduğunuza sizi inandırırlar.
Dışarıdan “özgüven” sanılan duruşları onları daha da cazip hale getirir. Zaten narsisistik kişilerin başkalarına çekici gelen yanları çoktur ve genelde başarılı, iyi bir kariyer sahibi, zeki, yetenekleri olan insanlardır. Dışsal göstergelere önem verdikleri için, başkalarının beğenisini ve onayını alacak türde güzel, yetenekli, zeki partnerler seçerler. Fakat ilişki ilerledikçe, hızlıca idealleştirdikleri partnerlerini hızlıca da değersizleştirirler. Partnerlerini sürekli eleştirmeye başlarlar. Partnerlerinin ne olmasını, nasıl davranması gerektiğini bile belirlemek isterler; dolayısıyla sözel ve psikolojik şiddet uygulayabilirler. Kendileri ve kendi ihtiyaçları çok önemli olduğu için karşı tarafın ihtiyaçlarını görmezden gelirler. Kendi planlarına ve zaman planlamasına mutlaka uyulmasını isterler. Terk edildiklerinde ise gerçek bir üzüntü değil kindar bir öfke yaşarlar.
Sağlıksız ilişkiler ruh sağlığına zarar verir. Bir ilişki her zaman karşılıklı ve eşit alma-verme dengesi üzerine kurulmalıdır. Bir narsistle bu dengeleri kurabilmek çok zordur. Narsisistik partner size huzur veremez. Daha kötüsü, yaşam sevincinizi, hayat enerjinizi de çalar.
Yaşam sevincinizi koruduğunuz, eşit ilişkiler içinde olduğunuz günler dilerim…
Uzman Klinik Psikolog Reyhan Algül