Bugün son zamanlarda çok tartışılan konulardan biri olan ketojenik diyetler ve etkilerinden bahsetmek istedim.
Bazı hastalıklarda semptomların azaltılması için önerilen ketojenik diyetler, son zamanlarda obezite tedavisi için de kullanılmaya başlandı. Aslında bundan önce de karbonhidratların çok kısıtlı olduğu paleo diyeti, south beach diyeti, atkins diyeti gibi diyetler, isimleri farklı olsa da benzer özellikleri taşıyordu.
Ketojenik diyet nedir?
Normalde vücudumuz hücrelerin enerji ihtiyacını, yiyeceklerdeki karbonhidratları glukoza parçalayarak sağlar. Karbonhidrat kısıtlamasından 2-4 gün sonra bu farklı kaynaklar devreye girerek enerji ihtiyacını giderir. Karaciğer enerji ihtiyacını karşılamak için yağları parçalar ve ketonlar oluşur. Keton düzeyi normalin üzerine çıktığında ise vücut ketozise geçer; yani ketosis, günlük 50 gramın altında karbonhidrat (normalde günlük 200-300 gram karbonhidrat tüketilir) alımı ile oluşur. Ketojenik diyetler yüksek protein ve yağ içeren düşük kalorili diyetler olup, sonuç görülebilmesi için herşeyin doğru yapılması gereken bir beslenme şeklidir.
Neden ketojenik diyet?
Ketojenik diyete başlanıldığı zaman vücut çok hızlı kilo kaybeder ve aslında bu kaybın büyük bir kısmı vücut suyudur. Hızlı sonuç vermesi nedeni ile ilk zamanlarda motivasyonu artırır. Kan şekerini stabil tuttuğu için ise vücut ketozise geçtiğinde açlık hissedilmez. Bu nedenle yapılması daha kolay olarak düşünülür; ancak bu beslenme şeklinin etkileri, kişiden kişiye değişkenlik gösterir ve diyetin süresi uzadıkça kilo kaybı zorlaşır.
Ketojenik diyetlerin yan etkisi var mı?
Bu diyetin kısa sürede etkili olduğu ve uzun dönem uygulanmasının yan etkileri nedeni ile sağlıksız olabileceği konusunda uzmanlar fikir birliğindedir. Bazı sağlıkçılar ise keto diyetlerin sadece klinikte ve kontrol altında uygulanması gerektiğini belirtmektedir.
Gelelim Keto diyetlerin yan etkilerine:
- Keto diyetlerin uzun süre sıkı uygulanması, vücutta bazı vitamin ve mineral yetersizliklerine yol açabilir. Özellikle ilk dönemlerde meyve ve bazı sebze alımlarının kısıtlanması bu riski artırır.
- Keto diyetlerinde posa alımı çok kısıtlıdır. Posa alımının yetersizliği, uzun dönemde bağırsak alışkanlığını olumsuz yönde etkiler. Sindirim problemleri, kabızlık, şişkinlik, kolesterol ve kan basıncında da artışa neden olur.
- Diyette çok fazla yağı metabolize etmek için karaciğer risk altındadır. Özellikle karaciğer sorunu olanlarda bu durum hastalığın kötüleşmesine neden olur.
- Aynı şekilde böbrekler protein metabolizmasınına yardım ederler ve bu diyet böbreklerde aşırı yüklenmeye neden olabilir. Böbrek hastaları kesinlikle bu diyeti uygulamamalıdır.
- Uzun dönem uygulanan ketojenik diyetlerde, hayvansal protein kaynakları çok kullanıldığı için doymuş yağ alımıyla beraber kalp hastalıkları riski de artar. Ayrıca Amerikan Kardiyoloji Birliği, düşük karbonhidratlı beslenmenin, önerilen karbonhidrat alımına kıyasla kalp ritm bozukluğuna neden olarak felç ve kalp yetmezliğine sebep olabileceğini belirtmektedir.
- Düşük karbonhidratlı yüksek yağ içeren diyetlerin, kanserden ölüm riskini artırdığı gösterilmiştir.
- İlk dönemde yağ kaybı ile birlikte keto diyetlerde kas kaybı oluşmaktadır. Bu durum uzun dönemde metabolik hızı azaltarak, ileride yaşanacak kilo problemlerinin çözümünü zorlaştırır.
- Sporcularda performans düşüklüğüne neden olur.
Ayrıca şişkinlik, çabuk öfkelenme, kafa karışıklığı ve yorgunluk gibi yan etkilerinden de bahsedilen ketojenik diyetlerin, kötü nefes kokusu, mide bulantısı, kusma, kabızlık ve uyku problemlerine neden olabileceği belirtilmektedir.
Ketojenik diyetler ne kadar süre uygulanabilir?
Kısa dönemde etkili görülse de uzun vadede kilo vermede bir avantajının olmadığı saptanan ketojenik diyetlerin uzun süre uygulanması, yukarıda belirtilen sağlık risklerini beraberinde getirmektedir. Birkaç haftadan maksimum 1 aya kadar yapılması önerilen bu diyet uygulamasının, 3 aydan uzun süre kullanımının riskleri unutulmamalıdır.
O zaman hangi diyeti uygulamalıyım?
Rengarenk çeşitte sebze-meyve, yağsız et, balık, tam tahıl, yağlı tohum, kurubaklagil ve zeytinyağı içeren dengeli Akdeniz tarzı beslenme şekli, hem kilo vermede hem de sağlığı korumada önerilen en uygun beslenme tarzıdır. Bir diyetisyen kontrolünde sağlıklı beslenerek kilo verebilir, verdiğiniz kiloları muhafaza edebilir ve en önemlisi sağlığınızı koruyabilirsiniz.